Jak wielu Polakom Wilno kojarzy się z przedwojennymi Kresami Wschodnimi, ukochanymi i jednocześnie tragicznie odłączonymi od państwa polskiego w wyniku powojennych ustaleń wielkich mocarstw? Ilu z nas myśląc „Litwa” wyobraża sobie część dawnej Rzeczpospolitej, Władysława Jagiełłę czy Adama Mickiewicza i jego słowa Litwo, ojczyzno moja?

Czy ktoś wybierając się w sentymentalną kresową podróż myśli w ogóle o tej „innej” Litwie, która ma żółto-zielono-czerwoną flagę, autora Dziadów nazywa Adomasem Mickevičiusem, a na mapach z okresu międzywojennego usilnie próbuje udowodnić, że Vilnius w żadnym wypadku nie było miastem polskim, lecz znajdowało się jedynie pod polską okupacją?

Wychodząc z założenia, że na Peronie Czwartym nie powielamy schematów i nie chodzimy utartymi ścieżkami zabieram was na krótki spacer po niewielkim fragmencie współczesnej Litwy. Zdaję sobie sprawę, że taka wyprawa, pozbawiona polskich akcentów, będzie niepełna. Te braki można jednak nadrobić czytając… właściwie cokolwiek na temat Wilna lub przeglądając zdjęcia z praktycznie każdej sentymentalnej wyprawy. Swoją krótką galerią chciałem zwrócić Waszą uwagę na kraj o nazwie Lietuva wraz z jej historią, symboliką i bohaterami.

Pogoń - herb Litwy

1. LITWA. Pogoń (lit. vytis), herb niepodległej Litwy. W czasach Rzeczpospolitej Obojga Narodów wraz polskim orłem znajdował się na godle państwowym, wzbogaconym później o Archanioła Michała, symbol Rusi Kijowskiej. Godło przedstawia ścigającego nieprzyjaciela rycerza z tarczą, na której znajduje się herb Władysława Jagiełły. W czasach radzieckich Pogoń była symbolem zakazanym aż do 20 marca 1989 roku. (Fot. Bartek Borys)

Zdjęcia z podróży po Litwie

2. LITWA, Troki. Zamek w Trokach. Powstał na przełomie XIV i XV wieku dzięki staraniom wielkich książąt litewskich z dynastii Giedyminowiczów: Kiejstuta i Witolda. Zrujnowany w czasie wojen z Moskwą, odbudowany w latach 50. i 60. XX wieku, jest dziś ważną atrakcją turystyczną. (Fot. Bartek Borys)

Zamek w Trokach na Litwie - foto

3. LITWA, Troki (lit. Trakai). Po lewej: dziedziniec zamkowy. Po prawej: pomnik Witolda (lit. Vytautas), wielkiego księcia litewskiego. W czasie jego panowania państwo litewskie osiągnęło swój największy wzrost terytorialny wynoszący niemal 990 tysięcy kilometrów kwadratowych. (Fot. Bartek Borys)

Drewniana litewska architektura

4. LITWA, Troki. Drewniany dom Karaimów. Ta grupa etniczna pojawiła się na terenach dzisiejszej Litwy za sprawą księcia Witolda na przełomie XIV i XV wieku z zadaniem obrony kraju przed Krzyżakami. Wyznają karaimizm, posiadający pewne cechy islamu i chrześcijaństwa, lecz wywodzący się z judaizmu. (Fot. Bartek Borys)

Tradycyjny dom litewskich Karaimów - foto

5. LITWA, Troki. Karaimska architektura. Tradycyjne domy Karaimów są drewniane i kolorowe. Trzy okna wychodzące na ulicę mają znaczenie symboliczne – jedno przeznaczone jest dla Boga, drugie dla księcia Witolda, a trzecie dla domowników. Ich tradycyjną potrawą są kabiny (lit. kibinai), będące pewnego rodzaju pierogami z kruchego ciasta wypełnionymi zazwyczaj farszem mięsnym. (Fot. Bartek Borys)

Herb Wilna

6. LITWA, Wilno (lit. Vilnius). Herb miasta przedstawia św. Krzysztofa trzymającego Dzieciątko Jezus. Zakazany w czasach radzieckich, ponownie w użyciu od 17 kwietnia 1991 roku. (Fot. Bartek Borys)

Katedra w WIlnie - zdjęcia z podróży na Litwę

7. LITWA, Wilno. Katedra – w schyłkowym okresie Związku Radzieckiego miejsce spotkań i demonstracji zwolenników niepodległości Litwy. Wydarzenia te nazywano we wszystkich krajach bałtyckich „śpiewającą rewolucją” ze względu na śpiewanie, w ramach oporu przeciwko sowietyzacji, tradycyjnych litewskich pieśni ludowych, nierzadko zakazanych przez władze jako antyradzieckie. (Fot. Bartek Borys)

Muzeum Ludobójstwa w Wilnie - zdjęcia z Litwy

8. LITWA, Wilno. Muzeum Ludobójstwa (lit. Genocido aukų muziejus) przy Prospekcie Giedymina. W okresie międzywojennym siedziba sądu okręgowego. Od jesieni 1940 roku przejęty przez radzieckie służby specjalne (najpierw NKWD, później KGB) i aż do sierpnia 1991 roku mieściło się tam ich siedziba. Jako muzeum istnieje od 1992 roku. W podziemiach zrekonstruowano radzieckie więzienie z pokojami przesłuchań, celami dla litewskich antykomunistycznych partyzantów, zwanych „leśnymi braćmi” oraz innych wrogów władzy Sowietów, czy też miejsca egzekucji. Godne uwagi są również zaprezentowane na bardzo wysokim poziomie wystawy poświęcone radzieckiej okupacji Litwy oraz antyradzieckiego ruchu, zarówno zbrojnego jak i dysydenckiego. (Fot. Bartek Borys)

Zdjęcia z Litwy - muzeum ludobójstwa w Wilnie

9. LITWA, Wilno. Muzeum Ofiar Ludobójstwa. Nazwiska litewskich patriotów walczących z powojenną sowiecką okupacją, którzy zginęli z rąk NKWD/KGB. W latach 1944 – 1953, okresie największego oporu antyradzieckiego podziemia, 186 tys. Litwinów zostało aresztowanych, 118 tys. wysiedlonych, a 20,5 tys. „leśnych braci” oraz ich zwolenników zamordowanych. W obozach i więzieniach zginęło 20 – 25 tys. osób, a 28 tys. zginęło w czasie deportacji. (Fot. Bartek Borys)

Rzeźba w Wilnie - podróż na Litwę

10. LITWA, Wilno. Litewski Narodowy Teatr Dramatyczny przy Prospekcie Giedymina. Powstał w 1940 roku a w obecnej siedzibie znajduje się 1951 roku. (Fot. Bartek Borys)

Zdjęcia z Wilna

11. LITWA, Wilno. Pomnik Žemaitė (lit. Julija Beniuševičiūtė-Žymantienė), jednej z najważniejszych litewskich pisarek. Pisała głównie opowiadania realistyczne dotyczące życia wiejskiego. Do najważniejszych dzieł jej autorstwa zalicza się Topylis i Prie dvaro. (Fot. Bartek Borys)

Tramwaje w Wilnie

12. LITWA, Wilno. Trolejbusy są, wraz z autobusami i marszrutkami, najważniejszą częścią transportu publicznego w mieście. (Fot. Bartek Borys)

Cmentarz w Wilnie - foto

13. LITWA, Wilno. Cmentarz na Rossie (lit. Rasų kapinės). Miejsce wiecznego spoczynku nie tylko wielu Polaków, ale też litewskich działaczy politycznych, pisarzy, dziennikarzy i artystów. Po prawej nagrobek poświęcony pamięci sygnatariuszy Aktu niepodległości Litwy z 16 lutego 1918 roku. (Fot. Bartek Borys)

Zabytki Wilna - zdjęcia z podróży na Litwę

14. LITWA, Wilno. Po lewej: cerkiew św. Michała i św. Konstantyna w remoncie . Po prawej: opuszczony kościół katolicki. Stolica Litwy to miasto dziesiątek świątyń katolickich, jednak prawosławie to druga religia wyznawana w dużym stopniu, choć nie tylko, przez mniejszość rosyjską. W czasach radzieckich oba wyznania były, w różnym stopniu, prześladowane, co przejawiało się w zmianie przeznaczenia wielu miejsc kultu, w których organizowano m.in. magazyny. Wiele z nich, jak kościół po prawej, nigdy już nie wróciło do dawnej świetności. (Fot. Bartek Borys)

Radzieckie pozostałości w stolicy Litwy

15. LITWA, Wilno. Sowiecka architektura na Prospekcie Savanorių. Bloki z czasów radzieckich straszą z zewnątrz swoim wyglądem, ale mieszkania w środku potrafią wywołać uczucie pewnego rodzaju nostalgii i być całkiem przytulne. (Fot. Bartek Borys)

Zdjęcia z Wilna

16. LITWA, Wilno. Konstytucja Republiki Zarzecza (lit. Užupio Respublikos). Zarzecze, dawniej miejsce zaniedbane i uchodzące za niebezpieczne, dziś jest dzielnicą artystów. Jej mieszkańcy w 1997 roku postanowili powołać własną, oczywiście z przymrużeniem oka, „republikę” posiadającą własną flagę, walutą, rządem, świętem 1 kwietnia oraz konstytucją. Kto z nas nie chciałby mieć zagwarantowanego prawa do mieszkania obok Wilenki, która ma również prawo płynięcia obok człowieka? Któż odrzuciłby prawo do leniuchowania, bycia szczęśliwym czy też do rozumienia lub nierozumienia? Komu mógłby nie spodobać się punkt 14 stwierdzający, że „kot nie musi kochać swego gospodarza, ale w trudnej chwili powinien mu pomóc”? (Fot. Bartek Borys)

Spacer po Wilnie - foto

17. LITWA, Wilno. Centrum Republiki Zarzecza. Na głównym placu znajduje się, postawiony w 2002 roku, pomnik Archanioła Michała. Według intencji autora, litewskiego rzeźbiarza Romasa Vilčiauskasa, symbolizuje odrodzenie i wolność artystyczną w Europie Wschodniej. (Fot. Bartek Borys)

Wycieczka na wzgórze zamkowe w Wilnie

18. LITWA, Wilno. Panorama nowej części miasta ze Wzgórza Zamkowego (lit. Piles kalnas). Po lewej wieża telewizyjna będąca symbolem walki Litwinów o niepodległość. W 1990 roku, po ogłoszeniu deklaracji niepodległości, Sowieci wprowadzili na ulice Wilna czołgi. 13 stycznia 1991 roku Armia Czerwona dokonała szturmu na wieżę z której nadawano niepodległościowe audycje. W jej obronie zginęło 14 osób a ponad 700 zostało rannych. (Fot. Bartek Borys)

Flaga Litwy

19. LITWA. Flaga litewska. Po raz pierwszy przyjęta przez niepodległą Litwę w 1918 roku. Przywrócona, po okresie radzieckim, 20 marca 1989 roku. Kolor żółty symbolizuje słońce, szlachetność i uczciwość, zielony – życie i nadzieję, a czerwony – przelaną za ojczyznę krew. Po I wojnie światowej władze litewskie odrzuciły czerwony kolor flagi, nawiązujący do barw z herbu – Pogoni, ze względu na skojarzenia z bolszewizmem. Natomiast z powodu podobieństwa do flagi polskiej odrzucono projekt biało – czerwony. (Fot. Bartek Borys)

Ratusz w Kownie - foto

20. LITWA, Kowno. Wzniesiony w XVI wieku ratusz, obecnie nazywany przez mieszkańców „białym łabędziem”. W okresie międzywojennym, Kowno było stolicą Litwy. (Fot. Bartek Borys)

Zdjęcia z podróży na Litwę - Kowno

21. LITWA, Kowno (lit. Kaunas). Pomnik Witolda Kiejstutowicza, twórcy potęgi Wielkiego Księstwa Litewskiego. Witold, w przeciwieństwie do Władysława Jagiełły, jest w litewskiej historiografii postacią pozytywną. (Fot. Bartek Borys)

Aleja Wolności w Kownie - zdjęcia

22. LITWA, Kowno. Aleja Wolności (lit. Laisvės aleja). Łączy Stare i Nowe Miasto jest strefą wyłącznie dla pieszych. Dawna stolica Litwy jest dzisiaj miastem studentów, którzy uczęszczają na zajęcia w jednej z kilku uczelni. Mieści się tam również jedyne na świecie Muzeum Diabłów z liczącą ponad 3 tys. diabelskich figurek kolekcją. (Fot. Bartek Borys)

Street art na Litwie - foto, zdjęcia

23. LITWA. Kowieńsko-wileński street – art jest tym, co niejednokrotnie przyciąga uwagę nawet w przypadku najobskurniejszych postsowieckich budynków. (Fot. Bartek Borys)

Bartek Borys

Historyk, miłośnik podróży z plecakiem. Planuje kolejną wyprawę w dzień powrotu z poprzedniej, uwielbia być w drodze. Od czasu do czasu wrzuca zdjęcia na My Point of View.

Komentarze: (1)

Marcin 26 stycznia 2016 o 13:59

Dziekuje za ladnie zabrane, ciekawe miejsca wspolczesnej Litwy. Daleki jestem od krytykowania kogokolwiek, kto jezdzi po swiecie i opisuje swoje przezycia innym, ale mam jednak mala uwage do wstepu. Sugeruje on, ze obecna Litwa to kontynuacja Litwy Mickiewicza czy Jagielly. Moze lepsze byloby podkreslenie, ze obecna Litwa to spadkobierczyni dawnej Zmudzi, a nazwa wzieta zostala jedynie przez polozenie geograficzne, ktore czesciowo pokrywa sie z kraina geograficzna wspominana przez Mickiewicza.
pozdrawiam

Odpowiedz