Wyspy Owcze – zapomniany zakątek Europy
Grupa osiemnastu bazaltowych wysp leżących w połowie drogi pomiędzy Islandią i Norwegią to oficjalnie terytorium zależne Danii. Jednakże wiele cech wyróżnia Føroyar (bo tak nazywają się Wyspy Owcze w języku ich mieszkańców) jako odrębne państwo.
Wyspy Owcze mają własny język – farerski, własną walutę (korony farerskie są wymienne do korony duńskiej w stosunku 1:1), której nie użyjemy w Danii, własną domenę internetową (.fo), własne narodowe drużyny sportowe, własne linie lotnicze i znaczki pocztowe. W kompetencjach Danii mieści się prowadzenie polityki zagranicznej, obronnej i konstytucyjnej.
1. WYSPY OWCZE, Kvivik, wyspa Streymoy. Flagi farerskie, zwane merkið, dumnie powiewają w większości domów w Dzień Flagi. Jej wzór został opracowany w 1919 roku, a uznany po raz pierwszy przez Brytyjczyków w 1940 roku, gdy zajęli wyspy, aby nie wpadły w ręce Niemców, okupujących w tym czasie Danię. (Fot. Rafał Żurkowski)
Wyspy Owcze nie należą do Unii Europejskiej, co z punktu interesów mieszkańców jest zrozumiałe: ponad dziewięćdziesiąt procent eksportu oparte jest na rybołówstwie. W przypadku akcesji do UE byłoby to w znacznym stopniu ograniczone. Owce, które dały nazwę wyspom stanowią pozostałą część eksportu. Jest ich prawie dwa razy więcej (ok. osiemdziesiąt tysięcy) niż ludzi (czterdzieści siedem tysięcy) zamieszkujących archipelag. Całkowicie bezdrzewny krajobraz wysp jest w ich wyłącznym władaniu – archipelag jest podzielony na pastwiska, gdzie wypas trwa cały rok, a jego zasady reguluje prawo jeszcze z XIII wieku. To stąd też pochodzi nietypowa jednostka miary powierzchni – mørk – obszarem pozwalający na wykarmienie trzydziestu dwóch owiec. Nie jest to stała wielkość fizyczna, gdyż wielkość tej powierzchni zmienia się w zależności od rzeźby terenu i właściwości trawy.
Nieprzewidywalny, dynamiczny i wietrzny klimat wyspy zawdzięczają położeniu na styku Golfstromu i zimnych mas powietrza znad Skandynawii. Dni z opadami jest dwieście osiemdziesiąt w roku, jest to więc najbardziej mokre miejsce w Europie. Z innych farerskich „naj” w skali Europy można wymienić największą dzietność wśród kobiet (2,4 dziecka na kobietę) i najwyższy wskaźnik korzystania z internetu, najwyższy wskaźnik czytelnictwa.
Zresztą cokolwiek by zresztą nie napisać – Wyspy Owcze to wyjątkowe miejsce na ziemi.
2. WYSPY OWCZE, Saksun, wyspa Streymoy. Owce, które nadały wyspom nazwę, mają dużo grubszą sierść niż ich kontynentalni pobratymcy. Kościół z 1858 roku został zbudowany we wiosce Tjørnuvík (zdjęcie 24) i przeniesiony do Saksun, osady liczącej obecnie ok. trzydziestu osób. (Fot. Rafał Żurkowski)
3. WYSPY OWCZE, Gásadalur, wyspa Vagar. Licząca mniej niż dwudziestu mieszkańców wioska była do niedawna osiągalna tylko pieszo, łodzią lub helikopterem (okrągłe lądowisko widoczne w środku zdjęcia). W 2005 roku przekuto tunel w górze odgradzającej ją od reszty wyspy i pierwsze pojazdy dotarły do wioski. Połączenie helikopterowe jest utrzymane i warto z niego korzystać: choć Wyspy Owcze są droższe niż Dania, to jest tu najtańsza (dotowana) komunikacja helikopterowa na świecie. Ceny przelotów zaczynają się od… osiemdziesięciu złotych. (Fot. Rafał Żurkowski)
4. WYSPY OWCZE, Syðradalur, wyspa Streymoy. Widok na wyspę Koltur i szczyt Kotlturshamar (478 m n.p.m.). Zamieszkiwana przez dwie rodziny do lat osiemdziesiatych ubiegłego wieku, obecnie zamieszkuje ją stale dwoje ludzi pracujących nad odrestaurowaniem starych zabudowań. Trzy razy w tygodniu dolatuje tu rejsowy helikopter Atlantic Airways. (Fot. Rafał Żurkowski)
5. WYSPY OWCZE, Tórshavn, wyspa Streymoy. Stolicę państwa zamieszkuje prawie połowa populacji archipelagu. Nazwę miastu (port Thora) użyczył ten sam nordycki bóg burzy i piorunów, którego nazwa jest zawarta w angielskiej nazwie czwartku (Thursday). (Fot. Rafał Żurkowski)
6. WYSPY OWCZE, Tórshavn, wyspa Streymoy. Tiganes – cypel wychodzący w morze w centrum Tórshavn, gdzie rozpoczęło się osadnictwo miasta. Tu znajdują się najstarsze zachowane budynki stolicy. (Fot. Rafał Żurkowski)
7. WYSPY OWCZE, Tórshavn, wyspa Streymoy. Przystań portowa w stolicy. (Fot. Rafał Żurkowski)
8. FØROYAR, Tórshavn, wyspa Streymoy. Løgtingið – farerski trzydziestodwuosobowy parlament, urzęduje w tym budynku od 1856 roku. Na salę obrad można zajrzeć przez okno z poziomu chodnika. Początki farerskiego parlamentaryzmu sięgają IX wieku, co wraz z parlamentem Islandii (Alþingi) stawia ten kraj na czele krajów o najdłużej obowiązującej stale demokracji parlamentarnej na świecie. Premierem kraju jest były bramkarz piłkarskiej drużyny narodowej – Kaj Leo Johannesen (Fot. Rafał Żurkowski)
9. WYSPY OWCZE, Klaksvík, wyspa Borðoy. Drugie co do wielkości miasto farerskie liczące prawie pięć tysięcy mieszkańców. W 2006 wyspa, na której leży miasto została połączona z resztą archipelagu podmorskim tunelem. (Fot. Rafał Żurkowski)
10. WYSPY OWCZE, Kirkjubøur, wyspa Streymoy. Farerski Kraków- tu znajduje się najwięcej zabytków Wysp Owczych: niedokończona kamienna katedra Św. Magnusa z XIV w. (ta z rusztowaniem), najstarszy kościół farerski – kościół Św. Olafa z XII w. oraz najważniejszy zabytek – Kirkjubøargarður (budynek z lewej, z flagą na pierwszym planie). Ten ostatni obiekt to prawdopodobnie najstarszy do dziś zamieszkały drewniany budynek świata. Jego najstarsza część sięga XI wieku. Zamieszkiwany od XVI wieku przez tą samą rodzinę Paturssonów, osiadłą tu od siedemnastu pokoleń. (Fot. Rafał Żurkowski)
11. WYSPY OWCZE, Hosvik, wyspa Streymoy. Bazaltowe pola lawowe dają schodową budowę masywów tworzących wyspy, dlatego kaskady wodospadów wyrzynających się przez grubą warstwę darni są stałym elementem krajobrazu. (Fot. Rafał Żurkowski)
12. WYSPY OWCZE, Velbastaður, wyspa Streymoy. Trawiaste dachy na budynkach są stosowane także we współcześnie budowanych domach. W tle wyspa Hestur. (Fot. Rafał Żurkowski)
13. WYSPY OWCZE, okolice Kvivik, wyspa Streymoy. Widok na wyspy Vagar i Koltur. (Fot. Rafał Żurkowski)
14. WYSPY OWCZE, Kvivik, wyspa Streymoy. Widok na miasteczko, liczące niespełna czterystu mieszkańców. Jest to jedna z najstarszych osad wysp. (Fot. Rafał Żurkowski)
15. WYSPY OWCZE, okolice Bøur, wyspa Vagar. Widok na bezludną wyspę Tindhólmur. (Fot. Rafał Żurkowski)
16. WYSPY OWCZE, Kunoy, wyspa Kunoy. Jedna z dwóch osad na wyspie Kunoy (nazwa oznacza po polsku – Wyspa Kobieca, obok jest wyspa Męska – Kalsoy) jest zamieszkiwana przez około siedemdziesięciu ludzi. Aby udostępnić ją dla ruchu kołowego w 1988 roku przekuto tunel w poprzek wyspy łączący ją z Haraldssund. Na wyspie istniała jeszcze trzecia osada – Skarð. Gdy podczas połowu ryb sztorm zabił całą męską populację tej osady, kobiety przeniosły się do Haraldssund. (Fot. Rafał Żurkowski)
17. WYSPY OWCZE, Haldarsvik, wyspa Streymoy. Kościół z 1856 roku jest jedynym na wyspach, który został zbudowany na planie ośmiokąta. (Fot. Rafał Żurkowski)
18. WYSPY OWCZE, Bøur, wyspa Vagar. Wnętrza luterańskich kościołów (w stolicy jest jeden kościół katolicki) są bardzo surowe i proste. I rzadko kiedy zamknięte. (Fot. Rafał Żurkowski)
19. FØROYAR, Sandavágur, wyspa Vagar. Tutaj i w położonym obok Miðvágur, a także w kilku innych miejscach na wyspie, odbywają się okryte złą sławą grindaráp. Grindwale po zagnaniu w płytkie zatoki są masowo zabijane, barwiąc wodę na czerwono. Co roku ginie w ten sposób od pół do tysiąca ssaków. Proceder zgodny z miejscowym prawem, jest właściwie tylko tradycją, rytuałem, nie ma znaczenia komercyjnego – mięsa waleni nie można kupić w sklepach. (Fot. Rafał Żurkowski)
20. WYSPY OWCZE, Kaldbak, wyspa Streymoy. Kościół z początku XIX w nad fiordem Kaldbaksfjørður. Wioska została połączona drogą z resztą kraju dopiero w 1980 roku. (Fot. Rafał Żurkowski)
21. WYSPY OWCZE, Viðareiði, wyspa Viðoy. Najdalej na północ położona osada farerska. Niedaleko stąd znajduje się przylądek Enniberg z najwyższym klifem w Europie opadającym pionowo siedemset pięćdziesiąt cztery metry do morza. Nazwa wyspy, na której leży osada – Wyspa Drzewna – pochodzi od osadzających się na wyspie dryfujących szczątków drzew płynących ze Skandynawii. Wewnątrz kościoła znajdują się srebra ofiarowane przez Brytyjczyków za uratowanie załogi statku Big Marwood podczas sztormu w 1847 roku. (Fot. Rafał Żurkowski)
22. WYSPY OWCZE, Tórshavn, wyspa Streymoy. Typowy kolorystycznie budynek farerski na przylądku Tiganes w starej części Tórshavn. (Fot. Rafał Żurkowski)
23. WYSPY OWCZE, Tjørnuvík, wyspa Streymoy. Widok na klif Eiði i skały Risin og Kellingin (Gigant i Wiedźma) – wg legendy Gigant i Wiedźma zostali zamienieni w kamień, gdy próbowali przeciągnąć Wyspy Owcze na Islandię. (Fot. Rafał Żurkowski)
24. WYSPY OWCZE, Tjørnuvík, wyspa Streymoy. Osada na północnym skraju wyspy, liczy około siedemdziesięciu mieszkańców. To jedyne na Wyspach Owczych miejsce, gdzie zapaleńcy uprawiają surfing. (Fot. Rafał Żurkowski)
25. WYSPY OWCZE, Haraldssund, wyspa Kunoy. Z całkowitej długości dziewięciuset kilometrów dróg farerskich aż trzydzieści dwa kilometry poprowadzone są w dziewiętnastu tunelach. Dwa z nich wiodą pod dnem morza i są płatne. Pozostałe są zazwyczaj wąskie i jednopasmowe z miejscami do mijanek co kilkaset metrów. Pierwszeństwo kierunku przejazdu jest zawsze ustalone wcześniej, przed wjazdem do tunelu. (Fot. Rafał Żurkowski)
26. WYSPY OWCZE, Ljósá, wyspa Eysturoy. Wyspy Owcze to właściwie jedno wielkie pastwisko. (Fot. Rafał Żurkowski)
27. WYSPY OWCZE, Eiði, wyspa Eysturoy. Obecnie w wielu miejscowościach znajdują się zagrody na narybek. (Fot. Rafał Żurkowski)
28. FØROYAR, Syðradalur, wyspa Streymoy. Jedna z mniejszych miejscowości na wyspach. Tu mieszka zaledwie dziesięć osób. (Fot. Rafał Żurkowski)
29. WYSPY OWCZE, Skælingur, wyspa Streymoy. Typowy rodzaj wybrzeża Wysp Owczych. Bazaltowe strome klify w wielu miejscach uniemożliwiają łatwy dostęp do morza. (Fot. Rafał Żurkowski)
Komentarze: (1)
Pawel 10 czerwca 2015 o 13:31
„Wnętrza luterańskich kościołów (w stolicy jest jeden kościół katolicki) są bardzo surowe i proste. I rzadko kiedy zamknięte” – to albo miales szczescie albo ja pecha, bo z wielu kosciolow ktore chcialem obejrzec na Wyspach tylko nieliczne byly otwarte.
Odpowiedz