Bułgaria, gorące lato, piękne ponętnie ubrane dziewczyny, przystojni mężczyźni z wymodelowanymi fryzurami. Pomiędzy nimi drogie samochody, dym sunący z rusztów i niezwykle głośna muzyka. Od czasu do czasu ktoś nam „dobrze” radzi: Dziś tu lepiej nie wchodźcie, albo szepcze do ucha: Lepiej stąd jedźcie – tu sami Cyganie!. No a my właśnie po to przyjechaliśmy!

Piękne romskie dziewczęta. (Fot. Ania Czapek i Piotr Mojżyszek)

Ale od początku.

Zjawiliśmy się tu, gdy od Adama Bartosza – znanego cyganologa i dyrektora Muzeum Okręgowego w Tarnowie usłyszeliśmy o odpuście, na którym Romowie* kupują żony. Jak można kupować żony? Dlaczego tak się dzieje w XXI wieku w Unii Europejskiej? No i najważniejsze – ile taka żona może kosztować? Wiele pytań zrodziło się w naszych głowach, więc trzeba było jechać.

Na miejsce przyjechaliśmy wieczorem i wtedy to właśnie wszyscy radzili odwrót. Posłuchaliśmy, lecz wróciliśmy rano. Cyganie bawili się w najlepsze – jedli, tańczyli, pili, rozmawiali, jedli, tańczyli, pili…

Mimo małych obaw, jak przyjmą nas Romowie, uzbrojeni w aparat i kamerę ruszyliśmy w sam środek zabawy. Obawy mieliśmy po tym, jak telewizja bułgarska została stanowczo wyproszona z odpustu przez prowadzącego imprezę.

Piknik – gorące kebapcze i zimne piwo. (Fot. Ania Czapek i Piotr Mojżyszek)

Na nasze szczęście splot dziwnych wydarzeń zaprowadził nas przed oblicze wodzireja – DJ-a Sali. I wtedy się zaczęło – tańczenie do obiektywu, pokazywanie swych pociech, zapraszanie na gorące kebapcze i zimne piwo – słowem zabawa przednia! Nie zapominaliśmy jednak o swym celu – zobaczyć jak się kupuje żony!

Wypatrywaliśmy tego o czym mówił Bartosz: młodych dziewcząt wyglądających trochę jak japońskie aktorki z wymalowanymi na biało twarzami, wokół nich chłopcy spoglądający na nie i rodzice dobijający targu. Jak na razie jednak widzieliśmy tylko taniec brzucha w wykonaniu kobiet, mężczyzn a nawet małych dzieci.

Po kilku godzinach tańców, rozmów i poszukiwań, ośmieleni nieco już całą sytuacją zapytaliśmy Miszy (zwanego także Michaelem, bo pracuje w Belgii) jak to jest z tym kupowaniem żon.

Z pobłażliwym uśmiechem i niebiańskim spokojem opowiedział nam jak to on poznał swoją żonę – po prostu ją pokochał i dlatego są razem po dziś dzień. I tak robią wszyscy – pobierają się tylko z miłości, bo miłość jest najważniejsza!

Taniec brzucha w wykonaniu kobiet i mężczyzn. (Fot. Ania Czapek i Piotr Mojżyszek)

Trochę niepocieszeni drążyliśmy nieco temat, usprawiedliwiając swoje pytania informacjami zasłyszanymi w Polsce.

W końcu Misza powiedział: – My jesteśmy normalnymi ludźmi, kochamy kobietę i dlatego się z nią żenimy! Ale ci, co tu byli wczoraj – o tak, oni kupują sobie żony. Nawet za dziesięć tysięcy euro! Ale to jest przecież dziwne, bo tylko miłość się liczy!

* * * * *

* Cyganie czy Romowie – to jeden z pierwszych problemów, na jakie napotyka człowiek zaczynający się zajmować tą społecznością. Romowie to oficjalna nazwa („Rom” znaczy „człowiek”) i tak większość chce być określana. Z takim nazewnictwem nie zgadzają się jednak Sinti w Niemczech, a i w Polsce można spotkać ludzi, którzy samych siebie określają jako Cyganie.

Nazwa Cygan niesie ze sobą złe skojarzenia, dlatego też określenie Rom przyjęte zostało jako politycznie poprawne w 1971 roku na pierwszym Światowym Kongresie Romów. Dla nas nazwa Cygan nie wiąże się z żadnymi pejoratywnymi cechami – dlatego określenia te stosujemy wymiennie.